آموزش شبیه ساز قسمت ۷ (تریم تب ها و فلپ ها چگونه کار می کنند؟ )

پیشتر
گفتیم که هواپیماها در طی پرواز، تحت تاثیر نیروهای گوناگونی هستند. باید
به یاد داشته باشیم که این نیرو ها، همیشه در تعادل نیستند که هواپیمای
ما، یک پرواز مستقیم و بدون هر گونه انحرافی را ادامه بدهد. باد هایی که
می وزند، جریان های ناآرامی که در هوا وجود دارند، عدم تقسیم دقیق وزن در
همه نقاط هواپیما و عوامل دیگر، همه دست به دست هم می دهند تا یک هواپیما
نتواند به راحتی به پرواز خود ادامه دهد. اما این مشکل، تا حدودی با تریم
تب ها یا Trim Tabs حل شده است. به شکل 1 نگاه کنید.



شکل 1- یک تریم تب یا بالچه تنظیم کوچک در انتهای سکن افقی

تریم
تب ها یا بالچه های تنظیم، برای خنثی کردن اثر نیروهای جانبی دیگر و یا
حفظ وضعیت پروازی در شرایط ثابت به کار می روند. برای مثال، خلبان یک
هواپیما را تصور کنید که می خواهد به ارتفاع 15.000 پایی صعود کند. این
صعود، طبعاً حتی با یک هواپیمای نیرومند هم مدت نسبتاً زیادی طول خواهد
کشید. اگر در تمام طول این مدت، دست های خلبان مشغول نگه داشتن استیک یا
فرمان هواپیما برای وضعیت اوج گیری باشد، خلبان اولاً خسته شده و ثانیاً
از انجام کارهای دیگر باز می ماند. در این جا، تریم تب ها به کمک خلبان می
آیند. تریم تب ها، بالچه های کوچکی هستند که همانطوری که در شکل 1 معلوم
است، در حقیقت قسمت کوچکی از انتهای سکان افقی را تشکیل می دهند. می دانیم
که در صورت بالا رفتن سکان افقی، دم هواپیما پایین رفته و هواپیما صعود می
کند. اما در اثر فشار و نیروی که جریان هوا به سکان افقی وارد می کند، این
سکان میل به برگشتن به حالت عادی را دارد. برای غلبه برا این بازگشت،
خلبان باید نیروی زیادی را با دستان خود به فرمان هواپیما وارد آورد تا
مانع برگشتن به حالت پرواز عادی گردد. در اینجا، خلبان تریم تب ها را
پایین می دهد. با پایین رفتن تریم تب ها، نیرویی توسط این بالچه های کوچک
به سکان افقی وارد می شود که مانع برگشتن سکان به حالت عادی می گردد. پس
صعود و اوج گرفتن هواپیما تا زمانی که خلبان بخواهد، بدون دخالت وی ادامه
خواهد یافت. همچنین عکس این حالت برای نزول نیز صادق است. در شکل 2 حالت
دیگر تریم تب ها را مشاهده می کنید.



شکل 2- تریم تب ها در حالت نزول

تریم
تب ها، توسط یک پیچ یا چرخ کوچک در کابین خلبان در نزدیکی اهرم های مربوط
به کنترل موتور می توانند تنظیم شوند. شما در فلایت سیمولاتور، می توانید
این کار را با ماوس و یا با کلید های Home و End انجام دهید. لازم به
یادآوری است که تریم تب ها، یک کاربرد اساسی دیگر هم دارند و آن هم تنظیم
هواپیما برای ادامه دادن پرواز مستقیم بدون هر گونه تغییر ارتفاعی است.
برای مثال، ممکن است بنا به دلایلی، دماغه هواپیمای شما، میل به بالا رفتن
و صعود کردن بی جهت داشته باشد. در این حالت، می توانید تریم منفی را
اعمال کرده و مانع صعود شوید. یا شاید با افزایش گاز موتور در نظر داشته
باشید که سرعت را افزایش دهید در حالی که به طور طبیعی، دماغه هواپیما
بالا می رود که به همان روش، می توانید دوباره هواپیما را تریم کرده و به
حالت عادی باز گردانید. اگر هواپیمایتان تریم باشد، می بایست هنگامی که
کاملاً دست هایتان را از روی کنترل ها مانند جوی استیک بر می دارید،
هواپیمایتان بی هیچ گونه تغییر جهت و یا ارتفاعی، به مسیر خود ادامه دهد.
اگر این گونه نبود، سعی کنید با تنظیم تریم تب ها، وضعیت پرواز نرمال و
تریم شده را به دست آورید.



فلپ ها، بالچه های برا افزا یا Flaps

اگر
یادتان باشد، در درسهای گذشته، از شهپرها صحبت کردیم و گفتیم که شهپر ها،
بالچه های کوچکی هستند که در قسمت خارجی یا انتهایی بال ها قرار گرفته اند
که با حرکت برعکس هم، یکی از شهپرها نیروی برای موافق و دیگری نیروی برای
مخالف به وجود می آورد که باعث دورزدن یا رول کردن هواپیما می شود. اما در
کنار شهپر ها، در قسمت داخلی بال ها و نزدیک به مکانی که بال ها به بدنه
متصل می شوند، بالچه هایی با نام فلپ یا Flap وجود دارند که این بالچه ها،
با هم پایین رفته و با هم بالا می آیند و برعکس شهپر ها، موافق همدیگر عمل
می کنند. این بالچه ها، با افزایش زاویه حمله بال ها، باعث ایجاد نیروی
برای بیشتر می شوند که در نتیجه، برخاستن و فرود هواپیما را با سرعت های
کم تر امکانپذیر می سازند. برای تفهیم چگونگی قرار گیری فلپ ها، به شکل 3
نگاه کنید.



شکل 3- فلپ ها و شهپر ها و چگونگی قرار گیری آن ها روی بال ها

فلپ
ها با پایین آمدن خود، باعث کاهش سرعت هوا در قسمت زیر بال ها می شوند.
این کاهش سرعت به نوبه خود، باعث افزایش فشار در زیر بال می شود که در
نتیجه این افزایش فشار، بال می تواند نیروی برای بیشتر را تولید نماید.
برای درک این موضوع، به شکل 4 نگاه کنید.



شکل 4- فلپ در حالت عادی، فلپ در حال پایین آمده

البته
فلپ ها، می توانند با زاویه های مختلفی با توجه به شرایط به کار برده
شوند. مثلاً در مواقعی که بیشترین نیروی برا نیاز است، فلپ ها تا آخرین حد
خود پایین داده می شوند و بیشترین نیروی برا را تولید می کنند. در مواقعی
که نیاز به برای بیشتر در حد اندکی است، از کم ترین درجه های فلپ استفاده
می شود. فلپ ها در مواقعی که باند برخاست یا فرود کوتاه است و می بایست
هواپیما هرچه سریعتر از زمین جدا شده یا هواپیما با سرعت کم تری فرود آید
تا زودتر متوقف شود، بسیار کارآمد هستند. یاد آوری می شود که فلپ ها، تنها
در محدود مجاز سرعت های پایین می توانند به کار گرفته شوند، چرا که در
سرعت های بالا استفاده از فلپ ها نتیجه عکس را به دنبال داشته و باعث آسیب
دیدن آن ها نیز می شود. محدوده مجاز سرعت استفاده از فلپ ها، روی سرعت سنج
اکثر هواپیماهای سبک تا وزن متوسط، با رنگ سفید نشان داده شده است. فلپ
ها، سرعت استال هواپیما را نیز پایین آورده و باعث می شوند که در سرعت های
پایین، هواپیما دیرتر وامانده شود. در فلایت سیمولاتور می توانید برای
پایین دادن فلپ ها، از کلید های F7 برای پایین دادن و F6 برای بالا دادن
فلپ ها به اندازه ای مشخص شده استفاده کنید. اگر در یک زمان نیاز به پایین
دادن یا بالا بردن کامل فلپ ها احساس شد، می توان از کلید های F8 برای فول
فلپ و F5 برای وضعیت فلپ خنثی یا صفر استفاده نمایید.



شکل 5- فلپ ها، سلات ها و سپویلر ها در بال یک هواپیما

سعی
کنید که در هنگام برخاست با هواپیمای سسنا 172، از درجه فلپ 10 و در حالت
فرود از درجه فلپ 30 درجه یا فول فلپ استفاده کنید. بدین وسیله، می توانید
بسیار راحت نحوه استفاده از فلپ ها را به طور عملی فرا بگیرید. قبل از
پرواز، از نمای بیرون یک بار فلپ ها را به طور کامل پایین داده و بعد
کاملاً بالا ببرید تا نحوه عملکرد آن ها را نیز از نزدیک ببینید. یادتان
باشد درجه فلپی که برای وضعیتهای مختلف پرواز اعمال می شود، در هر هواپیما
مخصوص خود آن هواپیماست و نمی تواند در هواپیماهای دیگر به کار رود